06 Ağustos Yurt Dışında Yatırım

Bulgaristan’da Yatırım Yapmak İsteyenler İçin Genel Piyasa Analizi

Cem Ülker - Kanal Geliştirme ve Analiz Yöneticisi

Türkiye’ye coğrafi olarak yakın olmasından ve devasa ekonomik büyüklüğünden dolayı Avrupa Birliği, yurt dışına açılmak, şirket kurmak, yatırım yapmak isteyen girişimciler için muazzam fırsatlar barındırmaktadır. Son zamanlarda Türkiye ekonomisinde baş gösteren riskler de bu açılma ihtiyacını daha rasyonel hale getirmektedir. Bu yazımızda, komşumuz ve aynı zamanda Avrupa Birliği ülkesi olan Bulgaristan’da şirket kurmak isteyen firmalar için özet bir pazar analizi ortaya koyacağız. Perakende sektörüne ise özel olarak değineceğiz. Konuyu 7 ana başlıkta ele alacağız.

  1. Genel Ülke Bilgileri
  2. Bulgaristan’ın Demografik Yapısı
  3. Bulgaristan’ın Ekonomik Verileri
  4. Bulgaristan’da Vergi Oranları
  5. Bulgaristan’da Şirket Kurmak
  6. Bulgaristan’da Perakende Sektörü
  7. Sonuçlar


Şimdi sırasıyla bu başlıkları inceleyelim.

1. Genel Ülke Bilgileri

Devletin Adı

Bulgaristan Cumhuriyeti

Ülkenin Başkenti

Sofya

Resmi Dili

Bulgarca

Komşuları

Türkiye, Sırbistan, Makedonya, Romanya, Yunanistan

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar

AB, NATO, BM, IMF, WTO, Dünya Bankası vs

Kentsel Nüfus Oranı

72,9%

Ortalama Yıllık Nüfus Artışı

-0,5%

Mesai Günleri

Pazartesi – Cuma

Uluslararası Telefon Kodu

+359

 

Okuma Tavsiyesi

Bulgaristan’da Şirket Kurmak başlıklı sayfamızı da incelemenizi öneririz. Bulgaristan’da şirket türleri nelerdir? Yabancılar şirket nasıl kurabilir? Şube veya temsilcilik nasıl açılır? Yabancı yatırımcılara sağlanan teşvikler nelerdir? Vergi oranları nasıldır? Tüm bu soruların cevaplarını söz konusu sayfamızda bulabilirsiniz.

2. Bulgaristan’ın Demografik Yapısı

Avrupa Birliğinin toplam nüfusu 447,4 milyon, Türkiye’nin nüfusu 84 milyon düzeylerinde olup Bulgaristan’ın nüfusu 2021 yılında 6,8 milyondur. Yıllık bazlı nüfus sayısına baktığımızda nüfusta azalma olduğunu görmekteyiz.


Yukarıda da değindiğimiz gibi ülkede toplam 6,8 milyon kişi yaşamaktadır. Bu rakam 2019 yılı verilerine bakıldığında AB nüfusunun %1,4’ünü oluşturmaktadır. 3,3 milyonu erkek nüfusunu (%48,4) oluştururken geriye kalan 3,5 milyon ise kadın nüfusunu (%51,6) oluşturmaktadır. Yeni doğan ile yaşlı nüfus karşılaştırıldığında nüfusun her geçen yıl azaldığı görülmektedir.


2020 ve 2021 doğum verilerine baktığımızda ise ortalamada yaklaşık 59.000 kişi doğmuştur.


2021 yılında nüfusun şehir bazlı verisine baktığımızda ülkenin başkenti olan Sofya’nın 1,5 milyon nüfus (%22,5) ile en kalabalık şehri olduğu görülmektedir. Ülke nüfusunun %50’si ise 5 şehirde yaşamaktadır.

Genel durumda tüm nüfus verileri Bulgaristan nüfusunun git gide küçülmekte olduğunu bize göstermektedir. 65 yaşın üzerindeki kişi sayısı nüfusun %21,6 sını oluşturmaktadır. Bu durum nitelikli iş gücüne sahip genç nüfusunun da buna paralel olarak olarak azaldığını gösterir.

2. Bulgaristan’ın Ekonomik Verileri

Bulgaristan’ın ekonomik verilerine baktığımızda serbest piyasa şartlarında ilerleyen orta düzeyde bir ekonomisi olduğu görülmektedir. Bulgaristan satın alma gücü paritesine göre 2019 verilerinde dünyada 74’üncü sırada yer almaktadır.

Ülkenin GSYİH’sı 70 milyar dolara yaklaşmış olup 2019’dan 2020’ye geçerken %1,4’lük bir artış gerçekleşmiştir.


Bulgaristan’da kişi başına düşen GSYİH baktığımızda ise 2020 yılında 10.000 $ üzerine çıkmıştır. Avrupa Birliği Bölgesine baktığımızda ise kişi başına düşen GSYİH 34.000 $ üzerindedir. Aynı dönemde Türkiye’deki durum ise 8.500 $ seviyelerindedir.

2019 ve 2020 yıllarına baktığımızda Bulgaristan’ın kişi başına düşen GSYİH’sı Türkiye’yi geçmiş durumdadır.


Bulgaristan’ın tüketici fiyatlarındaki enflasyon verisine baktığımızda 2014 ile 2016 yılları arasında eksi enflasyon açıklamış olup son 2021 yılına baktığımızda ise yıllık enflasyon %3,3 açıklanmıştır. Aynı dönemde Avrupa Birliği enflasyonu %2,6 açıklanmış olup Türkiye’nin enflasyonu ise %19,6’dır.

2015 yılına baktığımızda hem Bulgaristan (-0,1%) hem de Avrupa Birliği (-0,1%) eksi enflasyon açıklamışlardır.

Türkiye’de ise enflasyon 2017 yılından itibaren çift hanelere yükselmiştir.


Kişi başına yoksulluk verisi incelendiğinde (günlük 1,9 $) toplam nüfusa göre yoksul kişi sayısında azalma görülmektedir. 2015 yılında toplam nüfus içerisinde oran %3,4’e çıkmış olsa bile 2019 yılına baktığımızda bu oran %0,9’a gerilemiştir.

İşsizlik oranı tabloda görülen yıllara göre 2013 yılında en yüksek seviyesine ulaşmıştır ama son 3 yıla baktığımızda %5 seviyesine oturmuş durumdadır.

Avrupa Birliği ülkelerinde ise bu oran 2010 – 2021 yılları incelendiğinde 2013 yılında en yüksek (%11,30) seviyesinde çıksa da 2018 yılından itibaren %7 seviyelerine oturmuştur.

Türkiye’de ise en düşük seviye 2012 yılında %8,10’dur. 2021 yılına baktığımızda da %13,40 seviyesinde olup 2010 – 2021 yılları arasında en yüksek seviyeye ulaştığını görmekteyiz.


2021 yılında toplam 3,4 milyon kişi istihdam ediliyor olup bunların 2,6 milyonu ücretli çalışanlardan 860 binlik kısmı da serbest meslek sahiplerinden oluşmaktadır.


Bulgaristan’da şirketlerde çalışan kişi sayısına göre inceleme yaptığımızda 9 kişiye kadar olan işletmelerin oranı %93 civarında olup 10-49 kişi çalışanı olan işletmelerin oranı %5,7’dir.Türkiye’ye baktığımızda ise 9 kişiye kadar olan işletmelerin oranı %95 civarında olup 10-49 kişi çalışanı olan işletmelerin oranı %4 seviyesindedir. Türkiye’de 9 çalışana kadar işletme oranı Bulgaristan’a göre daha fazla olduğu görülmektedir.

4. Bulgaristan’da Vergi Oranları

Basit anlamda vergiler aşağıdaki gibidir.

– KDV oranı (otelcilikte uygulanan %9 KDV oranı hariç) tüm ürünler için % 20’dir.

– Kurumlar vergisi oranı %10’dur.

– Gelir vergisi oranı %10’dur.

– Temettü vergisi %5 oranındadır.

 

5. Bulgaristan’da Şirket Kurmak

Limited ve anonim şirket kuruluşuyla ilgili bilgiler ticaret bakanlığında yayınlanmış olup, aşağıdaki gibidir.

Yabancı yatırımcılar tarafından en çok tercih edilen ticari oluşumlar limited şirket (EOOD veya OOD), anonim şirket (EAD veya AD), şubeler ve ticari temsilciliklerdir. Limited şirket (OOD) türünü genellikle daha küçük çaplı iş yapan firmalar tercih etmektedir. Yönetimi anonim şirketlere göre daha kolaydır. Anonim şirketlerin (AD) yönetimleri yapıları gereği daha komplekstir.

  • Limited şirket (Bulgaristan’da OOD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 2 leva (1,02 €) olması gerekmektedir.
  • Anonim şirket (Bulgaristan’da AD olarak kısaltılmaktadır) sermayesinin asgari 50.000 leva (yaklaşık 25.565 €) olması gerekmektedir.


Türkiye’de yerleşik bir gerçek veya tüzel kişi tek başına Bulgaristan’da bir limited veya anonim şirket kurabilmektedir. Bulgaristan Ticaret Kanunu’na göre bir kişi kendi başına bir limited veya anonim şirket kurma hakkına sahiptir. Bu durumda şirketin türü tek kişilik limited şirket olan EOOD’dir, anonim şirket için ise EAD’dir. Türkiye’de yerleşik bir gerçek veya tüzel kişinin Bulgaristan’da tek başına bir limited veya anonim şirket kurması konusunda bir sınırlama bulunmamaktadır.

Kaynak: https://ticaret.gov.tr/data/5b8baa9a13b87606107417c2/Bulgaristan%20Pratik%20Bilgiler%20Notu.pdf

6. Bulgaristan’da Perakende Sektörü

Toptan ve perakende ticaretin kapsadığı alanda yaklaşık 381.000 kişi çalışmaktadır.  Son 3 aydan beri benzer seviyelerdedir.

2015 yılı baz alındığında perakende ticareti hem gıda, içecek ve tütünde hem de gıda dışı ürünlerde artış göstermektedir. Son 2 aya baktığımızda gıda dışı ürünlerin perakende ticareti gıda, içecek ve tütün perakende ticaretini geçtiği görülmektedir.


2020 yılı satış gelirine baktığımızda en çok satış yapan 30 perakende markası (4,8 milyar €) aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

  • Kaufland Bulgaria listedeki toplam cironun yaklaşık %19’unu tek başına yapmaktadır.
  • Listede yer alan ilk 5 perakende markası listedeki toplam cironun yaklaşık %56’sını tek başına yapmaktadır.

7. Sonuçlar

Bulgaristan’da şirket kurmak ve yatırım yapmak isteyen şirketler için oluşturduğumuz SWOT Analizi Tablosu aşağıdadır.

Güçlü Yanlar

·       Enflasyon ortalamaya göre düşük

·       İşsizlik oranı ortalama göre düşük seviyede

·       Kişi başına düşen yoksulluk oranı düşüş eğiliminde

Zayıf Yönler

·       Yaşlı nüfus artıyor.

·       Doğum oranı düşük seviyede

·       Hem doğum az, hem de ülke dışına göçler yüksek olduğu için nüfus azalış eğiliminde

·       Kişi başına GSYİH AB’ye göre düşük

Fırsatlar

·       AB’ye açılmak için ilk adım olabilir.

 

Tehditler

·       Firmalar hakkında yeterli bilgiye ulaşılamaması

·       AB ülkelerinde seyahat özgürlüğü, farklı AB ülkelerinden alışveriş kolaylığı

·       Uluslararası krizlerin yaşanması

 

Nüfusun %50’si 5 şehirde yaşıyor ve ülke nüfusu her geçen gün azalıyor.

Ülkenin ekonomik durumuna baktığımızda ülkede enflasyon, işsizlik oranları düşük gözükmektedir.

Yoksulluk oranı ise düşüktür. Kişi başına düşen GSYİH’sı kısmi olarak artmaktadır.

Ülke genelinde 9 ve daha az personel çalıştıran işletme sayısı ise %92 seviyesindedir.

Perakende sektöründe rakipleri incelediğimizde ise ülkede yıllardır olan oturmuş markalar yer almaktadır.

  • Pazarı küçülen,
  • GSYİH’sı 2018-2020 tarihlerde 68 Milyar $ seviyesinde olan,
  • Yıllardır markalaşmış olan şirketlerin olduğu bir pazardan pay almanın güçlükleri bulunmaktadır.

 

Kaynaklar:

https://nsi.bg/bg

https://infostat.nsi.bg/infostat/pages/module.jsf?x_2=12&lang=bg

https://www.tuik.gov.tr/

https://data.worldbank.org/?locations=BG-EU-TR

özge tEKE

MERKEZ OFİS | KURUMSAL İLETİŞİM

Size Yardımcı Olalım

Kolay ulaşabilir olmak ve açık iletişim firmamızın temel ilkelerindendir.  

Bulgaristan’da şirket kurmak ve yurt dışı bağlantılı diğer hizmetlerimiz hakkında bilgi ve teklif almak için bana e-posta gönderebilir veya aşağıdaki şirket telefon numarasından mesai saatleri içinde (hafta içi 9:00 – 18:00 arası) beni arayabilir veya yazışabilirsiniz.

+90 542 208 5308

kurumsal.iletisim@mhrpartner.com

İlginizi çekebilecek diğer içerikler:

Tags: